Brzezie jest jedną z najstarszych wsi w gminie Zabierzów i położone jest na terenie Krajobrazowego Parku Jurajskiego w tzw. rowie krzeszowickim na wysokości około 300 m nad poziomem morza. Oddalone jest około 15 km na zachód od Krakowa.

Około 1930 roku przypadkowo na polach zwanych glinkami znaleziono skorupy starych naczyń glinianych. Znaleziskiem tym zainteresował się proboszcz z Bolechowic ks. Rajski, który powiadomił archeologów o tym odkryciu. W czasie przeprowadzonych prac archeologicznych znaleziono groby ciałopalne i trzy osady wczesnośredniowieczne. Znalezione przez archeologów przedmioty w Brzeziu były pierwszymi eksponatami organizowanego Muzeum Archeologicznego w Krakowie.

Pierwsza wzmianka pisana pochodzi o Brzeziu pochodzi z 1260 roku, kiedy to Bolesław Wstydliwy nadaje Brzezie kapitule krakowskiej.

 

W pierwszych wzmiankach źródłowych o dobrach Tęczyńskich pochodzących z 1402 r. podane jest, że na mocy rozporządzenia kasztelana krakowskiego Jana z 1402r, i aktu o podziale dóbr z 1414 r wymienia się: zamek Tęczyn z wsiami Morawica, Wola Morawicka, Zalas, Rudno, Wola Nawojowa, Tęczyn- (obecny Tęczynek), Góra- (obecna Nowa Góra), Czyrmna- (dzisiejsza Czerna), Brzezie, Nawojowa Góra, Miękinice – (obecna Miękinia), Ostrężnica i wiele jeszcze innych posiadłości znajdujących się w majątku Tęczyńskich.

Od XIII wieku utrwalił się podział na: Brzezie Narodowe, własność kapituły krakowskiej i Brzezie Szlacheckie, własność szlachecką.

W 1464 r. Brzezie tak jak inne wsie należące do kapituły krakowskiej zostały przeniesione z prawa polskiego na magdeburskie przez Kazimierza Jagiellończyka. W drugiej połowie XV wieku Długosz pisze, że Brzezie: położone jest 10 mili od Krakowa, graniczy z Ujazdem, Bolechowicami i Zabierzowem, z którym granicę w niektórych miejscach stanowi rzeka Rudawa, a w innych potok Kobylanka oraz graniczy ujazdami i przekopami z Modlnicą. Wieś nie miała już wówczas gajów ani lasów.

 

W 1868 roku. Powstała we wsi szkoła początkowo w nieistniejącym już budynku w centrum wsi, koło dworu, gdzie obecnie na tym miejscu znajdują się garaże Kółka Rolniczego. Wcześniej dzieci z Brzezia chodziły do szkoły w Zabierzowie. Od 1875 r. do szkoły w Brzeziu uczęszczały też dzieci z Ujazdu. W 1936 roku (?) wybudowano jak na ówczesne czasy nowoczesny budynek szkolny z dwoma klasami lekcyjnymi i mieszkaniem dla kierownika szkoły. Potem na poddaszu urządzono mieszkanie dla nauczyciela.

We wsi istniał dwór, którego właścicielami byli na początku XIX wieku nieznani na razie z nazwiska posiadacze. Potem przeszedł na własność dziedzica Władysława Bogusza a po drugiej wojnie światowej został upaństwowiony a majątek rozparcelowany. Na pozostałej części majątku utworzono Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki a dwór przeznaczono na biura i mieszkania dla pracowników. Dwór o ładnej pierwotnej architekturze został w ostatnich latach ubiegłego wieku przebudowany bez zachowania niestety jego oryginalnego stylu.

W XVIII do-XIX w. - we wsi powstaje szereg młynów wykorzystujących siłę rzeki W połowie XX wieku we wsi były jeszcze dwa młyny, przy czym jeden z nich Kazimierza Sendora zasilany był wodą doprowadzoną specjalnie wybudowanym kanałem o długości około 1,5 km. Nad kanałem tym, niemiecki zarządca majątkiem niejaki Fabick wybudował sztuczne żeremie dla bobrów. We wsi znajdowały się dwie kuźnię. Jedną z nich w centrum wsi prowadził Jan Kubaty „wieczny kawaler”, znany w całej okolicy podkuwacz koni. Druga mniej znana, chociaż położona przy głównym gościńcu należała do Pietra Nęcki, który wolał raczej grywać na weselach jako klarnecista. Mało znany jest fakt, że należał on do muzykantów, którzy grali na słynnym weselu Lucjana Rydla z Maryną Mikołajczykową w Bronowicach,, które opisał w swoim dramacie „Wesele” Stanisław Wyspiański.

Brzezie pod koniec lat 30-tych XX wieku liczyło 90 domostw. Dla porównania sąsiednie wsie: Ujazd 29, Tomaszowice 64, Modlniczka 97, Modlnica 96, Szczyglice 50, Rząska 109, Wielka Wieś 116, Bolechowice 146, Zabierzów 297.

Tuż za Brzeziem w kierunku północnym znajduje się Ujazd. Zawsze był on związany z Brzeziem. Kiedyś nawet należał do sołectwa w Brzeziu a dzieci zawsze chodziły tu do szkoły. Teraz wsie łączy kościół, który stoi prawie na granicy obu wsi. Na początku XV wieku część Ujazdu należała do Jana Tęczyńskiego – kasztelana krakowskiego. Pod koniec XIX wieku Ujazdu był małą osadą, liczył tylko 17 domów i 153 mieszkańców. Wieś zamieszkiwało 144 osoby wyznania rzymskokatolickiego należące do parafii w Bolechowicach, oprócz nich było też 9 izraelitów. W pierwszej połowie XX wieku właścicielem dóbr w Ujeździe był Stanisław Jałbrzykowki potem do jego dwóch córek.  Piękny dwór otaczał wspaniały ogród. W skład majątku wchodziły dwa stawy, w którym hodowano ryby, oraz młyn i czworaki, w których mieszkali wyrobnicy dworscy.  Kroniki zanotowały w listopadzie 1905 roku straszny pożar we dworze. Spaliło się kilka zabudowań, a ogień zdołano ugasić dopiero po paru dniach. Panny Jabłrzykowskie chcąc ratować życie w czasie II wojny światowej wyjechały do Anglii.

W Ujeździe zachowały się tylko pozostałości zespołu dworskiego z XIX w. obecnie użytkuje je Instytut Zootechniki.

 

Licznik odwiedzin: 52277