Materiały: Anonimowe ankiety z zakładów branży spirytusowej. Strony internetowe producentów branży spirytusowej. Własna baza i znajomość branży. Czasopisma branżowe: Przemysł Fermentacyjny i Owocowo Warzywny, Przemysł Spożywczych, Agro-Przemysł, Bezpieczeństwo i Higiena Żywności.
Ekspertyza na temat stanu wdrożenia systemów zarządzania jakością
(zapewnienia jakości) w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego branży spirytusowej i ich wpływ na konkurencyjność
Wstęp
Niniejsza ekspertyza obejmuje ocenę stanu wdrożenia systemów zarządzania jakością (zapewnienia jakości) w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego branży spirytusowej i ich wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw produkujących wódki czyste, wódki gatunkowe, likiery, spirytus surowy, spirytus rektyfikowany i spirytus odwodniony.
Aktualnie na rynku działa w tej branży kilkaset zakładów produkcyjnych, ale o bardzo zróżnicowanej strukturze i wielkości. Trzon stanowią 27 przedsiębiorstwa produkujące wódki i spirytus rektyfikowany. W tej liczbie jest 8 zakładów własności skarbu państwa. Niektóre z nich przygotowywane są do prywatyzacji. Większość z nich jest w nie najlepszej sytuacji finansowej odnotowując znaczne straty finansowe w swojej działalności. Pozostałych kilkanaście, są to przede wszystkim sprywatyzowane zakłady dawnej grupy POLMOS, przejęte przez zagranicznych właścicieli. Jest też kilka przedsiębiorstw we władaniu prywatnych polskich właścicieli. Podane liczby są jednak płynne, bowiem następują przekształcenia własnościowe w tej branży, oraz wchłanianie zakładów do innych przedsiębiorstw. Produkcja tej grupy przedsiębiorstw przeznaczona jest w 90 % na rynek krajowy. Eksport obejmuje około 10 % wyrobów wyższej jakości.
Następną grupę stanowią gorzelnie, których liczba trudna jest do ustalenia z powodu dużej płynności w tej grupie zakładów. Szacuje się, że w tej grupie działa około 200 przedsiębiorstw. Są to w 90% bardzo małe zakłady, działające przy gospodarstwach rolnych lub samodzielnie, zatrudniające kilka osób wraz z właścicielem, bez personelu administracyjnego. Z tej liczby tylko około 80 gorzelni, a więc 40% produkuje surowy spirytus przeznaczony do przerobu w celach spożywczych. Z zebranych danych wynika, że jest tylko kilka gorzelni przemysłowych i kilka zakładów gorzelniczych wchodzących w skład większych przedsiębiorstw. Z tego względu do badania wytypowano 6 z pośród nich, ale odpowiedzi na ankietę udzieliły tylko 3 przedsiębiorstwa. Z rozmów sondażowych z kilkunastoma innymi właścicielami gorzelni wynika, że nie mają oni wdrożonych żadnych zasad systemów jakości. Są oni przekonani, że ich to nie obowiązuje, bo nie produkują towarów na potrzeby rynkowe, a tylko jako surowiec, w tym również dla zastosowania przemysłowego. Dlatego w analizie wdrożenia systemów jakości w tej branży, celowo pominięto tę grupę małych producentów, która zaważyłaby statystycznie na wynikach i ocenie całej branży, bowiem grupa przedsiębiorstw, które produkują jako finalny wyrób towary konsumpcyjne, pod względem wdrażania systemów jakości jest na pewno w czołówce zakładów przemysłu spożywczego.
Przemysł spirytusowy w Polsce znajduje się ogólnie w nie najlepszej kondycji finansowej, spowodowanej niekorzystnymi dla tej branży przepisami, wyższymi stawkami akcyzy niż w sąsiednich krajach, wymuszaną przez rynek niekorzystną strukturą produkcji tańszych wyrobów i dalej funkcjonującą pomimo zmniejszania się nieco, szarą strefą. Do tego dochodzą jeszcze trudności w pozyskaniu właściwego surowca i materiałów pomocniczych, w tym opakowań szklanych. Problem braku butelek pojawił się w ostatnim czasie w związku z przejęciem hut szkła w Polsce przez duże korporacje zagraniczne, dyktujące nowe niekorzystne warunki dostaw. Stawia to niektóre przedsiębiorstwa w bardzo trudnej sytuacji zapewnienia ciągłości produkcji. Szacuje się, że zapotrzebowanie na opakowania szklane jest pokrywane jedynie w 90 procentach.
Trudną sytuację polskiego przemysłu spirytusowego rodzi także spór o definicję wódki na forum Unii Europejskiej. Komisja Europejska przygotowała zmiany definicji wódki, która pozwala na produkcję wódki praktycznie ze wszystkiego, pozostawiając producentom wolną rękę przy wyborze surowca, co dyskryminuje tradycyjną wódkę i godzi w renomę tego tradycyjnego polskiego trunku.Problemem w tej branży jest także nie uregulowana sprawa własności znaków towarowych. Na tym tle dochodzi do konfliktów pomiędzy przedsiębiorstwami, co uniemożliwia sprzedaż i eksport niektórych wyrobów, o których nazwę toczą się sądowe spory.
1. Szczegółowa ocena stanu wdrożenia i wdrażania w 2007 r. systemów zarządzania jakością w przedsiębiorstwach branży spirytusowej.
Podstawą opracowywania poniższej ekspertyzy były przede wszystkim dane uzyskane drogą ankiety skierowanej do 30 producentów, na które odpowiedziało 20 przedsiębiorstw tj. 66,6%.
Odpowiedzi udzieliło:
- drogą elektroniczną - 12 producentów,
- telefonicznie - 5 producentów
- w czasie wizyt w przedsiębiorstwach – 3 producentów.
- odmówiło odpowiedzi – 4 producentów
- nie odpowiedziało – 6 producentów.
Do opracowania ekspertyzy pomocne były także materiały Krajowej Rady Przemysłu
Spirytusowego oraz z Katedry Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej Wydziału Technologii Żywności Akademii Rolniczej w Krakowie. Przeanalizowano też informacje zawarte na stronach internetowych poszczególnych firm i w publikacjach na temat przemysłu spirytusowego w czasopismach branżowych oraz ogólnie dostępnej literaturze. Przydatna była też własna znajomość branży, wynikająca z długoletnich doświadczeń zawodowych i własnych opracowań.
W liczbie badanych zakładów znajdują się: 2 małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 pracowników, co stanowi 10 %, 12 średnich przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników, co stanowi 60 %, 6 dużych przedsiębiorstwo zatrudniające powyżej 250 pracowników, co stanowi 30 %.
Z pośród ogólnej liczby 20 przedsiębiorstw to: 3 gorzelnie przemysłowe produkujące spirytus surowy,
2 małe wytwórnie likierów i nalewek spirytusowych, a pozostałe
15 to przedsiębiorstwa produkujące wyroby alkoholowe konsumpcyjne w szerokiej gamie asortymentowej.
W ekspertyzie uwzględniono stan wdrożenia obowiązujących i dobrowolnych systemów jakości, takich jak: Dobra praktyka higieniczna (GHP)
Dobra praktyka produkcyjna (GMP)
Analiza Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP)
Zarządzanie Bezpieczeństwem Żywności wg normy ISO 22000
Zarządzanie Jakością wg norm ISO serii 9000
Zintegrowany system zarządzania jakością (ZSZJ)
Zintegrowany system zarządzania (ZSZ)
British Retail Consortium (BRC)
International Food Standard (IFC)
Własny (zakładowy) system zarządzania jakością
Obowiązek przestrzegania zasad Dobrej Praktyki Produkcyjnej, Dobrej Praktyki Higienicznej oraz wdrażanie systemu Analiza Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) wprowadziła Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia wraz z późniejszymi zmianami i aktami wykonawczymi – rozporządzeniami, które określają warunki, jakie powinny być spełnione przez zakłady produkujące żywność oraz dodatki do żywności, a więc także produkujące wyroby spirytusowe. Od 28 października 2006 r. sprawy te reguluje Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Na podstawie zebranych danych można stwierdzić, że z pośród badanych 20 zakładów przemysłu spirytusowego, do 1 sierpnia 2007 r. stan wdrożenia systemów zapewnienia jakości przedstawia się następująco:
18 przedsiębiorstw wdrożyło systemy Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP),
co stanowi 90 % wdrożenia.
W tej liczbie jest: 1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %. 11 średnich przedsiębiorstw, to jest: 55,5 %. 6 dużych przedsiębiorstw, to jest: 30,0 %.
Nie wdrożyło systemu:
1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
1 średnie przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
17 przedsiębiorstw wdrożyło systemy Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP),
co stanowi 85,0 %.
W tej liczbie jest: 1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %. 10 średnich przedsiębiorstw, to jest: 50,0 %. 6 dużych przedsiębiorstw, to jest: 30,0 %.
Nie wdrożyło systemu:
1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
2 średnie przedsiębiorstwa, to jest: 10,0 %.
17 przedsiębiorstw wdrożyło system Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) co stanowi 85,0%.
W tej liczbie jest: 1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %. 10 średnich przedsiębiorstw, to jest: 50,0 %. 6 dużych przedsiębiorstw, to jest: 30,0 %.
Nie wdrożyło systemu:
1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
2 średnie przedsiębiorstwa, to jest: 10,0 %. Wdraża system: 1 średnie przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
4 przedsiębiorstwa wdrożyły system Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności wg normy ISO 22000,
co stanowi 20,0 %.
W tej liczbie są: 2 średnie przedsiębiorstwa, to jest: 10,0 %.
2 duże przedsiębiorstwa, to jest: 10,0 %.
10 przedsiębiorstw wdrożyło system Zarządzanie Jakością wg norm ISO serii 9000,
co stanowi 50,0 %.
W tej liczbie jest: 6 średnich przedsiębiorstw, to jest: 30,0 %
4 duże przedsiębiorstwa, to jest: 20,0 %. Wdraża system: 1 małe przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
3 przedsiębiorstw wdrożyły Zintegrowany System Zarządzania Jakością (ZSZJ),
co stanowi 15,0 %,
W tej liczbie jest: 1 średnie przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
2 duże przedsiębiorstwa, to jest: 10,0 %.
2 przedsiębiorstwa wdrożyły Zintegrowany System Zarządzania (ZSZ),
co stanowi 10,0 %.
W tej liczbie są: 1 średnie przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
1 duże przedsiębiorstwo, to jest: 5,0 %.
1 duże przedsiębiorstwo wdrożyło British Retail Consortium, co stanowi 5 %.
6 przedsiębiorstw wdrożyło International Food Standard,
co stanowi 30,0 %.
W tej liczbie są: 3 średnie przedsiębiorstwa, to jest: 15,0 %.
3 duże przedsiębiorstwa, to jest: 15,0 %.
W odniesieniu do ilości przedsiębiorstw w poszczególnych grupach wielkości przedsiębiorstw, liczby te wyglądaj następująco:
18 przedsiębiorstw wdrożyło systemy Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP),
co stanowi 90 % wdrożenia.
W tej liczbie jest: 1 małe przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %. 11 średnich przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 12 jest to: 91,7 %. 6 dużych przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 6 jest to: 100,0 %. Nie wdrożyło systemu:
1 małe przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %. 1 średnie przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 12 jest to: 8,3 %.
17 przedsiębiorstw wdrożyło systemy Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP),
co stanowi 85,0 %.
W tej liczbie jest: 1 małe przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %. 10 średnich przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 12 jest to: 83,3 %. 6 dużych przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 6 jest to: 100,0 %Nie wdrożyły systemu:
1 małe przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %. 2 średnie przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 12 jest to: 16,6 %
17 przedsiębiorstw wdrożyło system Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) co stanowi 85,0%.
W tej liczbie jest: 1 małe przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %. 10 średnich przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 12 jest to: 83,3 % 6 dużych przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 6 jest to: 100,0 % Nie wdrożyło systemu:
1 małe przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %. 1 średnie przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 12 jest to: 8,3 %. Wdraża system: 1 średnie przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 12 jest to: 8,3 %.
4 przedsiębiorstwa wdrożyły system Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności wg normy ISO 22000, co stanowi 20,0 %.
W tej liczbie są: 2 średnie przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 12 jest to: 16,6 %. 2 duże przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 6 jest to: 33,3 %.
10 przedsiębiorstw wdrożyło system Zarządzanie Jakością wg norm ISO serii 9000,
co stanowi 50,0 %.
W tej liczbie jest: 6 średnich przedsiębiorstw, z ogólnej liczby 12 jest to: 50,0 %. 4 duże przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 6 jest to: 66,6 % Wdraża system: 1 małe przedsiębiorstwo, to jest 5,0 %, z ogólnej liczby 2 jest to: 50,0 %
3 przedsiębiorstwa wdrożyły Zintegrowany System Zarządzania Jakością (ZSZJ),
co stanowi 15,0 %,
W tej liczbie jest: 1 średnie przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 12 jest to: 8,3 % 2 duże przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 6 jest to: 33,3 %.
2 przedsiębiorstwa wdrożyły Zintegrowany System Zarządzania (ZSZ),
co stanowi 10,0 %.
W tej liczbie są: 1 średnie przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 12 jest to: 8,3 %. 1 duże przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 6 jest to: 16,6 %.
1 duże przedsiębiorstwo wdrożyło British Retail Consortium,
co stanowi 5 %.
z ogólnej liczby 6 jest to: 16,6 %. 6 przedsiębiorstw wdrożyło International Food Standard,
co stanowi 30,0 %.
W tej liczbie są: 3 średnie przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 12 jest to: 25,0 %. 3 duże przedsiębiorstwa, z ogólnej liczby 6 jest to: 50,0 %
2 przedsiębiorstwa wdrożyły Własny System Zarządzania Jakością,
co stanowi 10,0 %,
W tej liczbie są: 1 średnie przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 12 jest to: 8,3 % 1 duże przedsiębiorstwo, z ogólnej liczby 6 jest to: 16,6 % Szczegółowe informacje zawiera załącznik z tabelą nr 3.
2. Ogólna ocena zmian w poziomie wdrożenia i stosowania systemów zarządzania jakością w przedsiębiorstwach przemysłu spirytusowego latach 2004 (przed 1 maja 2004 r.) – 2007
Z przeprowadzonej analizy wynika, że obligatoryjne systemy zarządzania jakością: Dobra Praktyka Higieniczna (GHP) i Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP) zostały wprowadzone prawie w ponad 80 % przedsiębiorstw branży spirytusowej. Proces ten rozpoczął się przed 2004 rokiem i systematycznie wprowadzany jest w poszczególnych latach:
Dobra Praktyka Higieniczna (GHP) została wprowadzona w 18 przedsiębiorstwach branży spirytusowej i obejmuje 90 % przedsiębiorstw. Proces ten rozpoczął się przed 2004 rokiem i systematycznie wprowadzano ją w latach:
do 05.04 r. w 11 przedsiębiorstwach tj. 55 %.
w 2004 r. w 3 przedsiębiorstwach tj. 15 %.
w 2005 r. w 2 przedsiębiorstwach tj. 10 %.
w 2006 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
w 2007 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
po 2007 planuje się wprowadzenie w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
nie deklaruje wprowadzenia 1 przedsiębiorstwo tj. 5 %.
Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP) została wprowadzona w 17 przedsiębiorstwach branży spirytusowej i obejmują 85 % przedsiębiorstw. Proces ten rozpoczął się przed 2004 rokiem i systematycznie wprowadzano je w latach:
do 05.04 r. w 11 przedsiębiorstwach tj. 55 %.
w 2004 r. w 3 przedsiębiorstwach tj. 15 %.
w 2005 r. w 2 przedsiębiorstwach tj. 10 %.
w 2006 r. w 0 przedsiębiorstwach
w 2007 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5%.
po 2007 nie planuje się wprowadzenie systemu
nie deklaruje wprowadzenia 3 przedsiębiorstwa tj. 15 %.
Analiza Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) został wprowadzony 17 przedsiębiorstwach branży spirytusowej co stanowi 85 %. Proces ten rozpoczął się przed 2004 rokiem i kolejno wprowadzono go w latach:
do 05.04 r. w 10 przedsiębiorstwach tj. 50 %.
w 2004 r. w 3 przedsiębiorstwach tj.15 %.
w 2005 r. W 2 przedsiębiorstwach tj. 10 %.
w 2006 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5%.
w 2007 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
w 2007 r. wdraża się w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
po 2007 planuje się wprowadzenie w 1 przedsiębiorstwie tj. 5%.
nie deklarują wprowadzenia 1 przedsiębiorstwo tj. 5 %.
Z pośród nieobligatoryjnych systemów jakości najwięcej bo 10 przedsiębiorstw, czyli 50 % wprowadziło system Zarządzania Jakością wg norm ISO serii 9000. Rozpoczęto go w prowadzać już przed 2004 rokiem i kolejno wprowadzano go w latach:
do 2004 r. w 7 przedsiębiorstwach tj. 35 %.
w 2004 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
w 2005 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
w 2006 r. 0.
w 2007 r. w 1 przedsiębiorstwie tj. 5 %.
w 2007 r. nie wdraża się,
po 2007 planuje się wprowadzenie w 2 przedsiębiorstwach tj. 10,0%.
pozostałe przedsiębiorstwa nie deklaruje wprowadzenia systemu.
Inne nieobligatoryjne systemy jakości wybierane są z pośród 7 ich rodzajów i wprowadzone zostały w 18 przedsiębiorstwach. Wprowadzano je już także przed 2004 r. i kolejno w następujących latach:
do 2004 r. w 10 przedsiębiorstwach tj. 50 %
w 2004 r. w 4 przedsiębiorstwach tj. 20 %.
w 2005 r. w 2 przedsiębiorstwach tj. 10%.
w 2006 r. w 2 przedsiębiorstwach tj. 10%.
w 2007 r. nie wdraża się, w 10 przedsiębiorstwach
po 2007 planuje się wprowadzenie w 3 przedsiębiorstwach tj. 11%.
inne przedsiębiorstwa nie deklaruje wprowadzenia systemów.
Na podstawie przedstawionej analizy stwierdzić należy, że proces wprowadzenia obligatoryjnych systemów zarządzania jakością nie został w pełni wdrożony w branży przemysłu spirytusowego. Być może, że niektóre przedsiębiorstwa uważają, że wprowadzone własne systemy zapewnienia jakości bądź inne nieobligatoryjne systemy są substytutem tych ustawowych systemów. Z taką opinią spotkaliśmy się w czasie zbierania materiałów do niniejszej ekspertyzy. Z rozmów tych wynika, że przedsiębiorstwa doceniają w pełni systemy zapewnienia jakości w zabezpieczeniu wysokiej jakości swoich wyrobów i stąd domniemywać należy, że każdy wprowadzony system w przedsiębiorstwie uznawany jest za szerszy aniżeli tylko obligatoryjne systemy. Stąd należy wnioskować, że poza gorzelniami, systemy zapewnienia jakości w pełni funkcjonują w przedsiębiorstwach przemysłu spirytusowego produkujących wyroby na rynek.
3. Ogólna ocena wpływu wdrożonego i stosowanego systemem HACCP na wzrost
poziomu konkurencyjności przedsiębiorstw w analizowanej branży (ze szczególnym
uwzględnieniem rynku UE)
Proces wdrażania obligatoryjnego systemu jakości przebiegał inaczej aniżeli w innych branżach przemysłu spożywczego. Ten segment branży, który wytwarza wyroby konsumpcyjne charakteryzował się zawsze dużą dbałością o jakość swoich wyrobów i wprowadzenie w przedsiębiorstwach produkujących wódki czyste, wódki gatunkowe, likiery, spirytus spożywczy, spirytus rektyfikowany nie było większego problemu z wprowadzeniem HACCP. Dlatego już do roku 2004 połowa badanych przedsiębiorstw miała wdrożony ten system. Do roku 2006 system HACCP wdrożyło dalszych 40 % przedsiębiorstw. Jedno przedsiębiorstwo nie ma formalnie systemu HACCP, ale ma wdrożony własny System Zapewnienia Jakości w skład którego wchodzą elementy tego systemu. Tak więc można uznać że wszystkie zakłady stosują zasady HACCP.
Przedstawiciele przedsiębiorstw twierdzą, że nie wyobrażają sobie, żeby nie mieli jakiegoś systemu zapewnienia jakości. Wogóle nie do przyjęcia, byłaby taka sytuacja. Zamykało by to możliwości współpracy handlowej w szczególności z sieciami handlowymi i możliwość eksportu. Jest to warunek podstawowy przy rozpoczynaniu rozmów handlowych i podpisywaniu kontraktów i umów. Dla odbiorców jest to gwarancja dobrej jakości wyrobów.
Z uzyskanych odpowiedzi na pytania w ankiecie wynika, że przedsiębiorstwa uznają wpływ wdrożonego i stosowanego systemu HACCP na wzrost poziomu konkurencyjności za bardzo istotny na rynku na rynku Unii Europejskiej - (35 % odpowiedzi) i na rynku krajowym (25 % odpowiedzi) i WNP (25 % odpowiedzi). Natomiast za istotny uznali wpływ na rynku lokalnym i krajowym (45 % odpowiedzi), i na rynku Unii Europejskie (30 % odpowiedzi). W sumie wpływ wdrożonego systemy HACCP na rynku lokalnym, krajowym i Unii Europejskiej za istotny i bardzo istotny uznano w 65 – 70 %. Żaden z respondentów nie uznał, że system ten nie ma wpływu na wzrost poziomu konkurencyjności. Nie wypowiadały się przedsiębiorstwa w tych przypadkach, gdy nie miały wdrożonego jakiegoś systemy lub były nieobecne na danym rynku.
W chwili obecnej niema żadnych problemów ze stosowaniem systemu HACCP w przedsiębiorstwach. Przez kilka lat nadzór i pracownicy przyzwyczaili sie do systemu, respektują jego wymogi, a nawet jak powiedział jeden z respondentów „polubili go”. Dla kierownictwa przedsiębiorstwa jest to niezwykle ważne, gdyż stanowi gwarancję iż produkowane w zakładzie towary zawsze będą miały wysoką jakość i będą cenione przez odbiorców. Natomiast patrząc szerzej, w sytuacji kiedy wszystkie przedsiębiorstwa tej branży na rynku legitymują się znakiem HACCP, w bezpośredniej konkurencji nie ma to już takiego znaczenia. Ale bez HACCP nie da się istnieć na rynku.
4. Ogólna ocena wpływu wdrożonych i stosowanych nieobligatoryjnych systemów zarządzania jakością na wzrost poziomu konkurencyjności przedsiębiorstw w analizowanej branży (ze szczególnym uwzględnieniem rynku UE)
Nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością są uznane przez respondentów również za istotny element konkurencyjności przedsiębiorstwa i jego wyrobów. Chociaż w większości przedsiębiorstw stosowny jest jeden nieobligatoryjny system, przeważnie Zarządzanie Jakością wg. Norm ISO serii 9000, to przedsiębiorcy uznają, że legitymowanie się nimi jest poważnym atutem przy rozmowach handlowych. Twierdzą, że lepiej jest mieć jeszcze coś więcej jak tylko HACCP, bo to wzmacnia prestiż przedsiębiorstwa.
Z uzyskanych odpowiedzi na pytania w ankiecie wynika, że przedsiębiorstwa w mniejszym stopniu uznają wpływ nieobligatoryjnych systemów zapewnienia jakości na wzrost poziomu konkurencyjności. Za bardzo istotny uznają go tylko maksimum w 20 % odpowiedzi w stosunku do rynku Unii Europejskiej, natomiast za istotny w 50 % odpowiedzi w stosunku do rynku krajowego. Większy jest procent odpowiedzi w zakresie niewielki, aniżeli w przypadku HACCP, natomiast podobnie żaden z respondentów nie odpowiedział, że system nieobligatoryjny niema wpływu na wzrost poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa. Szczegółowe informacje zawiera załącznik z tabelą nr 5.
Podsumowanie
Wdrażanie obligatoryjnych systemów zapewnienia jakości przebiegało bez większych problemów i zostało praktycznie zakończone w roku 2006. Przedsiębiorstwa zdają sobie sprawę z tego, że wprowadzenie tych systemów znacznie poprawiło system zabezpieczenia jakości ich wyrobów i uznają je za ważny element w procesie produkcyjnym. Nieobligatoryjne systemy zapewnienia jakości funkcjonują już w wielu przedsiębiorstwach, chociaż również znaczna część przedsiębiorstw nie planuje się ich wdrażania. W obecnej sytuacji niemożliwe jest funkcjonowanie na rynku w tej branży bez systemów zapewnienia jakości w przedsiębiorstwie, co jest podstawą bytu ekonomicznego firmy.
